Sầu riêng được xem như “ngôi sao đang lên” khi bắt đầu xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Tuy nhiên, để đạt được sự phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần tiến hành cải tiến chất lượng sản phẩm.
Diện tích trồng sầu riêng trên toàn quốc đang tăng liên tục, tạo ra nguy cơ cung vượt cầu rất lớn, đặc biệt khi Thái Lan cũng đã cải tiến chất lượng sầu riêng. Theo các chuyên gia, cần áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ để đảm bảo đầu ra kéo dài trong dài hạn.
Trong năm 2023, giá trị xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt khoảng 5,6 tỷ USD, đặc biệt giá trị xuất khẩu sầu riêng đã tăng mạnh, vượt qua thanh long để chiếm vị trí hàng đầu với khoảng 2,2 tỷ USD.
Xuất khẩu sầu riêng tăng bứt phá
Theo Đề án phát triển bền vững cây ăn quả chủ lực đến năm 2030 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, diện tích trồng sầu riêng trên toàn quốc được dự kiến là từ 65.000 đến 75.000 ha, với sản lượng ước tính từ 830.000 đến 950.000 tấn. Tuy nhiên, hiện nay diện tích trồng sầu riêng trên cả nước đang gần gấp đôi, khoảng 130.000 ha.
Tại Triển lãm quốc tế chuyên ngành rau, hoa, quả – HortEx Việt Nam 2024, ông Nguyễn Quang Huy, đại diện từ Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, chia sẻ rằng hiện nay sản lượng sầu riêng đạt khoảng 1,2 triệu tấn và được dự báo sẽ tăng mạnh sau một thời gian dài tăng diện tích trồng.
“Nếu điều kiện hiện tại được duy trì và các nhà sản xuất, doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu của thị trường nhập khẩu, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, thì giá trị xuất khẩu sầu riêng trong tương lai có thể đạt 3,5 tỷ USD”, ông Nguyễn Quang Huy nhấn mạnh.
Ông Huy cũng cho biết thêm rằng hiện nay, Việt Nam thu hoạch sầu riêng trái vụ vào cuối năm, trong khi Thái Lan chưa có sản xuất sầu riêng trái vụ. Ở Tiền Giang, ví dụ, sầu riêng trái vụ tập trung vào cuối năm đến đầu tháng 2, trong khi ở Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, thu hoạch sầu riêng đã hầu như kết thúc. Sản lượng sầu riêng tại Tiền Giang đạt khoảng 200.000 tấn mỗi năm.
Theo ông Nguyễn Lâm Viên, CEO của Vinamit, sầu riêng là một sản phẩm được người Trung Quốc rất ưa chuộng. Từ tầng lớp thượng lưu đến người dân thông thường, đều sử dụng sầu riêng. Việt Nam có sản lượng sầu riêng lớn, và kỳ vọng có thể tiếp cận được nhóm trung lưu như các công viên chức sẽ tạo ra lợi ích tốt hơn. Hơn nữa, nếu có thể mở rộng thị trường đến người dân thông thường như công nhân, thì sản lượng sẽ còn tăng mạnh hơn nữa, cho nên không có lý do để lo ngại về thị trường.
Giống sầu riêng còn chưa đa dạng
Ở Đắk Lắk, đã có 2 nhãn hiệu sầu riêng được Cục sở hữu trí tuệ công nhận là Sầu riêng Krông Pắc và Sầu riêng Cư M’gar. Ngoài ra, hiện nay, huyện Krông Búk và Ea H’Leo đều đang tiến hành xây dựng đề án và đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cho sầu riêng Krông Búk và sầu riêng Ea H’Leo.
Theo ông Vũ Đức Côn, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, cũng là Chủ tịch Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk, việc đa dạng hóa giống sầu riêng ở Việt Nam vẫn còn hạn chế, chỉ có giống Dona, Ri6 và một số giống khác. Trong khi đó, Thái Lan lại sở hữu nhiều giống sầu riêng tốt và phù hợp với nhiều phân khúc thị trường.
Tuy nhiên, việc sản xuất và tiêu thụ vẫn gặp nhiều khó khăn, với chỉ 3 hình thức chính. Thứ nhất, doanh nghiệp thường đặt cọc mua sầu riêng thông qua việc ký hợp đồng mua bán theo quy cách và hợp đồng bán xô, thường đặt cọc khoảng 30% giá trị theo sản lượng ước tại vườn.
Thứ hai, một số hộ trong vùng trồng thường tự thỏa thuận giá với các doanh nghiệp khác ngay khi cây sầu riêng bắt đầu ra hoa. Nguyên nhân chủ yếu là vì một số hộ dân cần tiền để đầu tư cho việc mua phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, và chăm sóc vườn cây.
Thứ ba, một số môi giới thường tiếp cận trực tiếp vườn người dân và đưa ra giá cả rất cao, gây ra sự náo loạn trên thị trường, với mức giá dao động từ 80.000 đến 90.000 đồng/kg.
Nâng cao chất lượng để phát triển bền vững
Thực tế, sầu riêng hiện chỉ được xuất khẩu dưới dạng sản phẩm tươi, chưa qua chế biến. Tuy nhiên, loại quả này có thể được chế biến thành sản phẩm sấy khô, bột, và các sản phẩm khác, nhằm tạo ra sự đa dạng trong sản phẩm và giảm thiểu tình trạng bán ra với giá thấp mỗi khi cung lớn hơn cầu.
Theo ông Vũ Đức Côn, để giải quyết thách thức này, cần hoàn thiện đề án phát triển ngành hàng sầu riêng – bơ, giai đoạn 2025 tới 2030, đồng thời trình UBND tỉnh Đắk Lắk phê duyệt và tổ chức triển khai. Ngoài ra, cần tổ chức chuỗi cung ứng sản xuất thực sự từ vùng trồng và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào cơ sở sơ chế và bảo quản.
Theo ông Phạm Chí Cường từ Vụ Thị trường Châu Á – Châu Phi, Bộ Công Thương, dư lượng sầu riêng của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh từ Thái Lan. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng đang nỗ lực kí kết thỏa thuận xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc, một cơ hội tiềm năng để mở rộng thị trường.
Ông Cường cũng khuyến nghị cho doanh nghiệp rằng sau khi sầu riêng Việt Nam nhập khẩu vào Trung Quốc, chất lượng sầu riêng Thái Lan cũng được cải thiện. Việc phân loại và tuân thủ tiêu chuẩn là rất quan trọng, và điều này đang là ưu tiên của Thái Lan.
Ông Nguyễn Lâm Viên, CEO của Vinamit, đồng tình và cho rằng để tăng cường cạnh tranh, nông dân cần chuyển từ trồng hóa chất sang trồng hữu cơ. Điều này sẽ tạo ra nhiều lựa chọn hơn cho người tiêu dùng và đồng thời đảm bảo sức khỏe.
Ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch Tập đoàn Vina T&T, tiết lộ rằng doanh nghiệp đã xuất khẩu khoảng 500 container sầu riêng tươi trong năm 2023. Ông Tùng nhấn mạnh rằng để phát triển bền vững, cần tuân thủ nghiêm ngặt mã số vùng trồng và đảm bảo chất lượng sản phẩm, vì sự bỏ lơ về chất lượng có thể dẫn đến mất thị trường.
Cảm ơn bạn đã đọc bài tổng hợp của ISAO
Nguồn: sohuutritue.net.vn
