Trong năm học 2024, nhiều trường đại học đã thêm vào các chính sách miễn giảm học phí và cung cấp học bổng cho sinh viên theo học các chuyên ngành đặc biệt, kết hợp với các quy định của nhà nước.
8 ngành học được miễn học phí theo quy định của Nhà nước
Theo Nghị định số 97/2023/NĐ-CP của Chính phủ, có sửa đổi và bổ sung một số điều của Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021 của Chính phủ, liên quan đến cơ chế thu và quản lý học phí của các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Nghị định này cũng đề cập đến chính sách miễn và giảm học phí, cũng như hỗ trợ chi phí học tập. Đặc biệt, nó quy định 8 chuyên ngành mà sinh viên được miễn học phí, bao gồm: Tư tưởng Hồ Chí Minh, Marx-Lenin, ngành Lao, Phong, Tâm thần, Pháp y tâm thần, Giám định pháp y, và Giải phẫu bệnh, tại các cơ sở đào tạo công lập theo chỉ tiêu đặt hàng của Nhà nước.
Theo Nghị định số 97/2023/NĐ-CP, nhóm sinh viên được miễn học phí bao gồm: Sinh viên ở các trường nghề và đại học thuộc dân tộc thiểu số, có cha/mẹ hoặc ông/bà (nếu sống cùng) thuộc hộ nghèo hoặc hộ cận nghèo theo quy định của Thủ tướng Chính phủ; sinh viên của các dân tộc thiểu số ít người (như Pu Péo, Cống, Mảng, Si La, Bố Y, Cờ Lao, La Ha, Ơ Đu, Ngái, Chứt, Brâu, Rơ Măm, Lự, Pà Thẻn, La Hủ, Lô Lô); sinh viên thuộc các đối tượng được miễn học phí theo các chương trình, đề án của Chính phủ…
Từ ngày 1/1/2024, theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023, một số chuyên ngành trong lĩnh vực sức khỏe sẽ được miễn hoàn toàn học phí và hỗ trợ phí sinh hoạt cho toàn bộ khóa học của sinh viên tại các trường thuộc ngành sức khỏe của Nhà nước.
Ngoài ra, Nhà nước cũng cung cấp học bổng khuyến khích học tập cho sinh viên chuyên ngành tâm thần, giải phẫu bệnh, pháp y, pháp y tâm thần, truyền nhiễm và hồi sức cấp cứu, đạt kết quả học tập và rèn luyện đủ điều kiện tại các trường ngành sức khỏe của Nhà nước.
Hơn nữa, học bổng chính sách được cấp cho sinh viên chuyên ngành tương tự đang làm việc tại các cơ sở y tế ở các vùng kinh tế-xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.
So với Luật Khám, chữa bệnh năm 2009 (một số chuyên ngành như giải phẫu bệnh, giám định pháp y, pháp y tâm thần được miễn học phí), Luật Khám, chữa bệnh năm 2023 đã mở rộng danh sách miễn học phí bằng việc bổ sung các chuyên ngành tâm thần, truyền nhiễm và hồi sức cấp cứu.
Sinh viên ngành Sư phạm sẽ được miễn học phí và hỗ trợ sinh hoạt phí
Theo Nghị định số 116/2020/NĐ-CP về chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí và chi phí sinh hoạt cho sinh viên sư phạm, sinh viên trong ngành này sẽ nhận được hỗ trợ hai khoản kinh phí là học phí và sinh hoạt phí.
Đối với học phí, mức hỗ trợ cho sinh viên sư phạm là 3,63 triệu đồng mỗi tháng, tương đương với mức thu học phí tại cơ sở đào tạo giáo viên mà sinh viên đó theo học.
Thời gian hỗ trợ được tính dựa trên số tháng thực tế sinh viên tham gia học tại trường, nhưng không vượt quá 10 tháng trong một năm học.
Để được hỗ trợ theo Nghị định 116, sinh viên sư phạm phải cam kết làm việc trong lĩnh vực giáo dục sau khi tốt nghiệp. Cụ thể, trong vòng 2 năm kể từ ngày được công nhận tốt nghiệp, sinh viên sư phạm phải làm việc trong ngành giáo dục và thời gian làm việc tối thiểu phải là gấp đôi thời gian đào tạo, tính từ ngày được tuyển dụng.
Hỗ trợ tới 70% học phí cho các ngành học văn hóa – nghệ thuật
Ngoài các ngành được miễn hoàn toàn học phí, hiện nay cũng có nhiều ngành giảm đến 70% học phí cho sinh viên.
Theo Nghị định số 97/2023/NĐ-CP, các ngành học giảm 70% học phí cho sinh viên bao gồm: Các ngành nghệ thuật truyền thống và đặc thù trong các trường nghề nghiệp, các trường đại học công lập và tư thục có chương trình đào tạo về văn hóa-nghệ thuật. Các ngành này bao gồm: Nhạc công kịch hát dân tộc; Nhạc công truyền thống Huế, đờn ca tài tử Nam Bộ; Diễn viên sân khấu kịch hát, nghệ thuật ca trù, nghệ thuật biểu diễn dân ca, nghệ thuật bài chòi và biểu diễn nhạc cụ truyền thống.
Các chuyên ngành như nhã nhạc cung đình, tuồng, chèo, cải lương, múa, xiếc, cũng như một số nghề học có tính nặng nhọc, độc hại, và nguy hiểm trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp theo danh mục của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội.
Ngoài ra, chế độ giảm 70% học phí cũng được áp dụng cho sinh viên thuộc dân tộc thiểu số ở các thôn/bản đặc biệt khó khăn, các xã thuộc vùng III của miền núi dân tộc, cũng như các xã đặc biệt khó khăn ở các vùng bãi ngang ven biển và hải đảo.
Nhiều cơ sở giáo dục đại học có chính sách hỗ trợ học phí và học bổng cao
Trong thời gian gần đây, tuyển sinh vào một số ngành khoa học cơ bản đã gặp nhiều khó khăn. Để giải quyết vấn đề này, nhiều trường đại học đã áp dụng các chương trình hỗ trợ học phí và cấp học bổng hấp dẫn nhằm thu hút sinh viên.
Ví dụ, từ năm học 2022-2023, Đại học Quốc gia Hà Nội đã thực hiện thí điểm các suất học bổng dành cho sinh viên các ngành khoa học cơ bản thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên và Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn. Gói học bổng này bao gồm miễn học phí, miễn phí chỗ ở nội trú, ưu tiên tham gia vào các dự án nghiên cứu khoa học và chương trình ươm tạo nhà khoa học, cũng như ưu tiên khi xét các học bổng khác và hỗ trợ sinh hoạt phí 20 triệu đồng/năm học.
Trong Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, có 9 ngành khoa học cơ bản được nhận các suất học bổng, bao gồm: Hán Nôm, Lịch sử, Triết học, Tôn giáo học, Chính trị học, Nhân học, Việt Nam học, Ngôn ngữ học và Văn học.
Tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, cũng có 9 ngành khoa học cơ bản nhận học bổng, bao gồm: Tài năng Toán học, Tài năng Vật lý, Tài năng Hóa học, Tài năng Sinh học, Địa lý tự nhiên, Địa chất học, Tài nguyên và môi trường nước, Hải dương học và Công nghệ kỹ thuật hạt nhân.
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM) duy trì gói học bổng 2 tỷ đồng, cấp học bổng toàn phần và bán phần (100% học phí và 50% học bổng bán phần cho năm học đầu tiên) cho các thí sinh trúng tuyển vào 7 ngành/nhóm ngành thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học sự sống. Cụ thể là: Ngành Vật lý học, Hải dương học, Kỹ thuật hạt nhân, Địa chất học, Kỹ thuật địa chất, Khoa học môi trường, Công nghệ kỹ thuật môi trường.
Từ năm 2022, Đại học Quốc gia TPHCM thực hiện chương trình “Ươm mầm tài năng Toán và Trí tuệ nhân tạo (AI)” nhằm phát triển cộng đồng người học có đam mê và tài năng trong lĩnh vực Toán và Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Chương trình này tập trung vào việc cấp học bổng cho học sinh, sinh viên, học viên sau đại học có tài năng trong lĩnh vực Toán học và Trí tuệ nhân tạo, đồng thời hỗ trợ kinh phí cho các nghiên cứu khoa học và dự án đổi mới phương pháp dạy Toán học và Trí tuệ nhân tạo của các giáo viên và nhà nghiên cứu trẻ.
