Truyền thống lì xì trong ngày Tết, một phong tục đẹp của dân tộc, đang dần mất đi ý nghĩa gốc và biến đổi thành một “áp lực vô hình” đối với nhiều người.
Lì xì vào đầu năm là một nét văn hóa đặc sắc không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán của người Việt, mang theo ý nghĩa cầu chúc may mắn, sức khỏe và tài lộc cho cả người tặng và người nhận trong năm mới. Phong bao lì xì màu đỏ, bên trong chứa đựng một số tiền nhỏ tượng trưng cho lời chúc may mắn, mạnh khỏe, và gặp nhiều thành công trong công việc, học tập mà người trưởng thành muốn gửi đến người trẻ.
Tuy nhiên, ý nghĩa của phong bao lì xì đang dần mất đi những nét đẹp vốn có của nó. Thậm chí, lì xì đang trở thành một áp lực vô hình đối với nhiều người.
Áp lực vô hình mang tên lì xì
Khi Tết đến, với việc đã phải chi tiêu nhiều cho nhiều khoản khác nhau, nhiều người cảm thấy mệt mỏi khi suy nghĩ về số tiền mà họ phải bỏ ra để lì xì. Đặc biệt là với những người đi làm, có gia đình và thu nhập trung bình, phong tục lì xì dường như đang trở thành một áp lực không lường trước.
Tùy thuộc vào thu nhập, điều kiện kinh tế, và số lượng thành viên trong gia đình, mỗi người sẽ dành một khoản tiền khác nhau cho việc lì xì. Đối với chị Hương Quỳnh (25 tuổi, nhân viên văn phòng tại Hà Nội), lì xì đã trở thành một áp lực khiến chị không dám ra ngoài tiếp khách đến chúc Tết, đặc biệt khi khách mang theo nhiều trẻ con.
Với thu nhập hơn 8 triệu đồng một tháng và không có thưởng Tết từ công ty, năm nay việc chi tiêu mùa Tết của chị Quỳnh trở nên khó khăn. “Chỉ riêng việc mua quà cho bố mẹ và sắm đồ Tết, tôi đã tốn hơn 5 triệu đồng. Hơn nữa, còn phải tính đến lì xì cho cả chục đứa trẻ con trong gia đình và họ hàng. Nếu khách đến chúc Tết mang theo nhiều trẻ con, chắc tôi chỉ dám trốn trong phòng chứ không dám ra”, chị Quỳnh chia sẻ.
Chị Quỳnh nhớ lại: “Lúc tôi còn nhỏ, mọi người ở quê thường lì xì với số tiền nhỏ, tượng trưng cho lời chúc may mắn, mạnh khỏe. Tôi nhớ khi đó, bà ngoại mừng tuổi chúng tôi bằng việc lì xì 500 đồng. Tờ 500 đồng màu hồng, mới in, số seri liền kề. Từng đứa chúng tôi xếp hàng, chờ đợi bà ngoại phát lì xì. Chúng tôi nhận lấy với niềm vui, lễ phép nói ‘con xin’. Nhưng bây giờ, cả trẻ con và người lớn quan tâm đến giá trị tiền hơn là ý nghĩa cầu chúc may mắn của lì xì.”
Khi giá trị tiền trở nên quan trọng hơn giá trị của lời chúc, mỗi năm Tết đến, chị Quỳnh phải đau đầu suy nghĩ về mức độ lì xì nào là hợp lý, vì nhiều người thậm chí đánh giá tình hình tài chính và địa vị xã hội của người khác thông qua số tiền mà họ lì xì.
“Bây giờ, nếu mừng tuổi ít thì trẻ con không vui, lại khiến mình thấy ngại và thiếu tự tin. Nhưng nếu mừng tuổi nhiều thì quả thật quá tốn kém khi phải lì xì cho hàng chục đứa… Nghe nhiều người kể phải tốn đến 6, 7 triệu để mừng tuổi trẻ con, tôi cảm thấy sốc, vì mức đó gần ngang với một tháng thu nhập của tôi”, chị Quỳnh chia sẻ. “Có lẽ vì vậy mà tôi sợ khi Tết đến.
Với những người đã kết hôn và có gia đình, việc tính toán số tiền để mừng tuổi cho con cháu, gia đình và người thân trở nên đau đầu. Anh Văn Hùng (30 tuổi, trú tại huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa), kể từ khi lập gia đình, bắt đầu phải đối mặt với áp lực của việc chuẩn bị cho Tết.
Với mức lương công nhân không nhiều, vợ chồng anh Hùng cảm thấy áp lực tăng cao khi mùa Tết đến gần. Khi về quê đón Tết, họ thường xuyên gặp khó khăn và mâu thuẫn với việc chuẩn bị quà cưới, lì xì cho họ hàng, trẻ con nội, ngoại.
“Anh chị em nhà nội và ngoại của tôi đều có 1-2 đứa con, như một ‘nguồn thu nhập’ bù lại chi phí ngày Tết. Gia đình tôi không có con, vì vậy nếu mừng tuổi cho trẻ con trong gia đình, chúng tôi như đang gánh lỗ. Mừng thì tốn kém, không mừng thì cảm giác không thoải mái”, anh Hùng chia sẻ.
Bên cạnh đó, việc tranh cãi về việc “lì xì ai nhiều hơn, ai ít hơn” cũng làm nảy sinh những xích mích không mong muốn, góp phần làm nổi bật những thách thức trong dịp Tết.
Giữ gìn nét đẹp văn hóa của phong tục lì xì
Ngược lại với quan điểm cho rằng chỉ những người giàu, thu nhập cao mới không gặp áp lực về việc lì xì, nhiều người với thu nhập trung bình cũng chia sẻ rằng họ lì xì người khác với tinh thần tự nguyện, không phải vì áp lực mà “món nợ” lì xì đặt ra.
Chị Kim Ngọc (39 tuổi, trú tại TP Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh) là một ví dụ, cho rằng lì xì không chỉ là việc trao tặng quà đầu năm mà còn là truyền thống tinh thần, là cách duy trì và kết nối giữa các thành viên trong gia đình, dòng họ và cộng đồng. Là một giáo viên tiểu học, chị Ngọc còn chia sẻ giáo dục học sinh về ý nghĩa và giá trị văn hóa của phong tục lì xì trong dịp Tết.
Chị Ngọc, với mức lương giáo viên hạn chế, vẫn vui vẻ lì xì cho con cháu trong gia đình cũng như con của đồng nghiệp. Chị nói: “Có nhiều mừng nhiều, có ít mừng ít. Tôi cũng dạy các con không quan trọng số tiền lì xì, và họ không nên thể hiện sự không tôn trọng bằng cách chê bai số tiền hay mở bao lì xì ra trước mặt người tặng, vì điều đó là thiếu lịch sự”.
Chia sẻ đồng quan điểm với chị Ngọc, anh Khắc Tuấn (40 tuổi, trú quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) cho rằng lì xì ngày Tết không chỉ là việc trao tặng quà đầu năm mà còn là cách động viên các cháu học giỏi và chăm ngoan. Đối với ông bà và bố mẹ, lì xì là một hình thức chúc sức khỏe và may mắn trong năm mới. Anh nhấn mạnh rằng không nên để chuyện tiền bạc chi phối ý nghĩa tốt đẹp của phong tục lì xì.
Anh Tuấn, làm nhân viên giao hàng cho một công ty chuyển phát nhanh, chia sẻ rằng anh và vợ đã thống nhất chi ra khoảng 60% thu nhập hàng tháng để biếu ông bà, bố mẹ nội ngoại, cũng như để mừng tuổi cho trẻ con trong gia đình. Số tiền còn lại được sử dụng cho các chi tiêu khác như thức ăn, quần áo, đồ trang trí nhà cửa trong dịp Tết.
“Tết Nguyên đán là dịp đoàn viên, sum họp gia đình. Việc đi làm suốt năm để mang tiền về cho gia đình là điều đương nhiên”, anh Tuấn chia sẻ. “Tôi lì xì cho ông bà và con cháu, đổi lại tôi nhận được những lời chúc sức khỏe và lời cảm ơn chân thành, đó là đủ cho một ngày Tết trọn vẹn”.
Thanh Xuân (11 tuổi, trú tại TP Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh) thể hiện niềm vui khi nhận lì xì và cho biết: “Bọn em ai cũng thích lì xì hết. Người lớn lì xì bao nhiêu bọn em cũng thích. Mẹ em bảo người lớn quý mình mới mừng tuổi cho mình, nên mỗi khi được lì xì em thích lắm. Được lì xì xong em còn biết cảm ơn và chúc sức khỏe các cô chú ấy nữa
Lì xì sao cho đúng?
Giá trị văn hóa truyền thống của việc lì xì dịp đầu Xuân vẫn được giữ gìn qua nhiều thế hệ cho đến nay. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách lì xì sao cho phản ánh đúng ý nghĩa truyền thống và văn hóa.
Không dùng bao lì xì khác màu đỏ và vàng
Hiện nay, các mẫu bao lì xì với thiết kế độc đáo và ấn tượng, in những câu nói phổ biến như ‘Bao nhiêu hạt thính, bấy nhiêu lì xì’, ‘Ai lì xì không quan trọng, quan trọng là bao nhiêu’,… đang thu hút sự quan tâm bởi sự độc lạ và thú vị.
Tuy nhiên, theo quan niệm truyền thống, màu đỏ và màu vàng của bao lì xì mới tượng trưng cho may mắn và tài lộc đầu năm mới. Người xưa thường tin rằng bao lì xì phải là bao màu đỏ để phản ánh sự tích bao lì xì. Màu đỏ của bao lì xì cũng được xem là biểu tượng cho sự may mắn và tài lộc đến nhà
Tránh số 4
Tiền lì xì ngày Tết nên tránh số 4 như 40 ngàn, 400 ngàn, bởi theo quan niệm dân gian, số 4 được phát âm là “tứ”, gần giống với chữ “tử”, có ý nghĩa không may mắn nên người ta tránh sử dụng số này.
Con số phổ biến và mang ý nghĩa may mắn để lì xì là số 8, được xem là biểu tượng của phú quý và tài lộc. Có thể lì xì với những con số như 68, 86, 99,… để mang lại may mắn và tài lộc cho người nhận lì xì.
Tránh lì xì tiền cũ
Khi lì xì, bạn nên sử dụng tiền mới bởi năm mới là thời điểm mọi người mong muốn những điều cũ kỹ trôi qua và chào đón những điều mới mẻ. Việc đặt tiền mới trong bao lì xì không chỉ mang lại không khí tích cực mà còn tránh được âm khí xấu. Thường có thói quen đổi tiền mới vào cuối năm để sử dụng trong những dịp quan trọng như Tết.
Không lì xì tiền lẻ
Để số tiền lì xì là số chẵn, điều này thường mang ý nghĩa của một năm tròn đầy, trọn vẹn. Tương tự, khi tham gia các sự kiện như đám cưới, đám tiệc, người ta cũng thường sử dụng tiền chẵn để tặng. Đôi khi, người ta có thể chuẩn bị số tiền theo các con số mang ý nghĩa phát tài như 168.000 hoặc 188.000 đồng.
Không nhận lì xì bằng một tay
Khi nhận lì xì, cả người lớn và trẻ con đều nên sử dụng cả hai tay để bày tỏ sự tôn trọng đối với người tặng.
Không vòi thêm lì xì
Đặc biệt là đối với trẻ con, thói quen đòi thêm lì xì từ ông bà, cha mẹ không chỉ là hành động thiếu lịch sự mà còn làm mất đi ý nghĩa truyền thống của bao lì xì trong ngày đầu năm.
Không mở bao lì xì trước mặt người tặng
Hành động mở bao lì xì là một việc rất riêng tư, và khi mở bao lì xì trước mặt người tặng, được coi là thiếu lịch sự và xem nặng giá trị đồng tiền hơn tấm lòng của người tặng.
Cảm ơn bạn đã đọc bài tổng hợp của ISAO
Nguồn: sohuutritue.net.vn
