Vườn quốc gia Tràm Chim đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm bảo tồn đa dạng sinh học, chống cháy rừng, quản lý nguồn nước, cùng việc đốt cỏ chủ động và phục hồi bãi năng kim để thu hút sếu đầu đỏ trở lại. Những biện pháp này không chỉ hữu ích trong việc bảo vệ môi trường mà còn góp phần vào sự phát triển của du lịch bền vững tại địa phương.
Vào ngày 7/3 gần đây, việc bốn cá thể sếu đầu đỏ trở về Vườn quốc gia Tràm Chim (tại Tam Nông, Đồng Tháp) và bay lượn trong khoảng 30 phút tại phân khu A5 có diện tích rộng 60 ha đã mang lại niềm vui cho Ban quản lý của vườn quốc gia cũng như các đơn vị liên quan.
Phục hồi cây năng kim, thức ăn khoái khẩu của sếu đầu đỏ
Theo ông Đoàn Văn Nhanh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn và Hợp tác Quốc tế tại Vườn quốc gia Tràm Chim, sau khi tới nơi, đàn sếu thường sẽ dành khoảng 7-10 ngày để tìm kiếm thức ăn trên các cánh đồng lúa xung quanh trước khi quay lại vườn trú ngụ cho đến hết mùa khô.
“Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2016 mà các cá thể sếu đầu đỏ quay lại khu vực này, dù trước đó đây là nơi ăn uống quen thuộc của chúng. Trong thời gian qua, Vườn quốc gia Tràm Chim đã triển khai nhiều biện pháp nhằm bảo tồn đa dạng sinh học, chống cháy rừng, quản lý nguồn nước và thực hiện việc đốt cỏ chủ động, cùng với việc phục hồi bãi năng kim”, ông Nhanh chia sẻ.
Cây năng kim, loại thức ăn được sếu ưa thích, đã được tái sinh tại Vườn quốc gia Tràm Chim, với củ đã phát triển đến kích thước lớn như đầu đũa. Cây năng kim đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái của Tràm Chim, đặc biệt vào mùa khô khi chỉ có loài cây này phát triển mạnh mẽ, và dưới đất có nhiều loài côn trùng, là thức ăn cho các loài chim cò.
Trong thời gian vừa qua, Ban quản lý Vườn quốc gia Tràm Chim đã sử dụng máy cày để tạo ra các rãnh rộng từ 40-60 mét, cách biệt vùng cỏ chuẩn bị để đốt. Đến nay, Vườn đã tự đốt chủ động 260 ha đất cỏ, và dự kiến sẽ đốt thêm 60 ha nữa. Do nhiều năm ngập nước, lớp thực bì dưới đất dày từ 70-100 cm, làm cho nhiều loài côn trùng không thể sinh sôi, và đàn cá cũng giảm số lượng do thiếu thức ăn.
Trong tương lai gần, Vườn còn kế hoạch tạo thêm một số khu vực ăn cho sếu bằng cách chọn những đất trống, cỏ không quá cao. Sếu thường thích tìm đến những nơi có tầm quan sát rộng, và chúng sẽ cử một con cảnh giới trong khi cả bầy tìm kiếm thức ăn. Đàn sếu chỉ rời đi khi mọi thành viên đã tìm đủ thức ăn.
Dự án “Xây dựng trạm quan trắc tự động tại VQG Tràm Chim”
Dự án quốc tế “Xây dựng trạm quan trắc tự động tại Vườn quốc gia Tràm Chim” đã đóng góp quan trọng vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học tại đây. Theo kế hoạch và thỏa thuận với chính phủ Australia, dự án đã triển khai sử dụng các camera AI để tự động chụp ảnh tại các vị trí cố định trong Vườn quốc gia. Từ đó, áp dụng công nghệ nhận dạng ảnh để phân tích, phân loại và đánh giá các quần thể thực vật và động vật, đặc biệt là các loài chim quý.
Các thiết bị này được trang bị kết nối không dây tầm xa, cho phép hoạt động ở khoảng cách lên đến 10km. Trước khi lắp đặt trong Vườn quốc gia, các thiết bị phải tuân thủ các yếu tố nhất định: không làm hại cảnh quan thiên nhiên, không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sinh vật, và được đặt ở các vị trí ổn định như gần nguồn nước.
PGS.TS Phạm Quốc Cường, Giảng viên khoa Khoa học và Kỹ thuật Máy tính (Đại học Bách khoa TPHCM), Chủ nhiệm dự án, đã chia sẻ: “Tùy theo loại sinh vật, chúng tôi sẽ áp dụng các tiêu chí phân tích và đánh giá khác nhau. Đối với chim, mục tiêu chính là nhận dạng và đếm số lượng. Ví dụ, với sếu đầu đỏ, hệ thống sẽ nhận dạng chúng trong quá trình di cư trở lại khu vực Tràm Chim cũng như đếm số lượng trong mỗi mùa di cư. Về phần thảm thực vật, chúng tôi sẽ phân tích ảnh để đánh giá mức độ nguy cơ cháy rừng (một vấn đề quan trọng tại Tràm Chim). Đối với nguồn nước, chúng tôi sẽ đánh giá các thông số như mực nước, độ đục dựa trên hình ảnh chụp mặt nước.”
Theo PGS.TS Phạm Quốc Cường, các tiêu chí cụ thể sẽ phải được phân tích một cách cẩn thận thông qua việc tiến hành khảo sát chi tiết về vị trí lắp đặt thiết bị và điều kiện môi trường tại đó. Để xác định các tiêu chí này, dự án cần sự đóng góp của các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực, từ khoa học máy tính đến môi trường học và cả chuyên gia về động vật và bảo tồn thiên nhiên.
Việc triển khai công nghệ tại Vườn quốc gia Tràm Chim đã hỗ trợ quá trình phòng cháy, thu thập dữ liệu và theo dõi sự biến động của đàn chim, đặc biệt là những loài quý hiếm như cò. Các trạm quan trắc đất, nước, không khí thu thập các chỉ số về nhiệt độ, độ ẩm, pH và tự động cảnh báo (gửi tin nhắn điện thoại) khi phát hiện cháy.
Theo TS Dương Văn Ni từ Đại học Cần Thơ, những giải pháp hữu ích của Vườn quốc gia Tràm Chim sẽ thu hút đàn sếu di cư hàng năm trở lại. Điều đáng chú ý là những giải pháp này được triển khai đúng thời điểm, từ đó giúp những cá thể sếu đã từng đến vườn lưu giữ bản đồ di trú trong bộ não của chúng, từ đó dẫn dắt những cá thể sếu trưởng thành mới trở lại Việt Nam.
“Nếu chúng ta không triển khai kịp thời, hệ sinh thái của vườn không được phục hồi, thì sếu cũng không biết cách quay về,” TS Dương Văn Ni nhấn mạnh.
Phát triển du lịch bền vững
Trong thời gian từ tháng 12 đến tháng 5 theo lịch âm (tương ứng khoảng từ tháng 1 đến tháng 6 theo lịch dương), là thời điểm tuyệt vời để ngắm vũ điệu của sếu đầu đỏ tại Vườn quốc gia Tràm Chim. Khác với nhiều loài chim khác trong khu vực, sếu đầu đỏ chỉ tìm kiếm thức ăn trên mặt đất, nên trong mùa nước nổi ở Đồng Tháp Mười, chúng phải di cư để tìm kiếm thức ăn ở nơi khác. Do đó, chỉ có thể ngắm sếu đầu đỏ vào mùa khô, đặc biệt dễ quan sát nhất từ tháng 2 đến tháng 5 theo lịch dương mỗi năm.
Vườn quốc gia Tràm Chim có hơn 230 loài chim sinh sống, trong đó có 32 loài quý hiếm và 16 loài nằm trong sách đỏ. Tại Tràm Chim, du khách có cơ hội chiêm ngưỡng một phần của Đồng Tháp Mười với cảnh rừng tràm, ruộng cỏ năng, lúa ma, cánh đồng sen, cùng với đàn chim, cò bay lượn trên bầu trời và nhiều loại thực vật đặc trưng của vùng.
Sáng sớm, khi trời mát mẻ và trong lành, ngồi trên xuồng trên dòng nước len lỏi giữa rừng tràm, mang lại cảm giác thật tuyệt vời. Có cơ hội nhìn thấy các loài chim và cây cối mà trước đây chỉ thấy qua truyền hình và mạng xã hội, chị Kim Yến, một du khách đến từ Quảng Nam, đã chia sẻ.
Sau đại dịch Covid-19, lượng du khách đến Vườn quốc gia Tràm Chim ngày càng tăng. Trung bình mỗi ngày, có hơn 300 lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan, trải nghiệm và thư giãn. Vào những ngày cuối tuần, số lượng du khách đến thăm Vườn quốc gia Tràm Chim thậm chí còn vượt quá 400 lượt người.
Theo anh Trần Vũ, hướng dẫn viên của công ty DakViet Travel, đơn vị thường xuyên tổ chức các tour du lịch trải nghiệm tại Vườn quốc gia Tràm Chim. Du khách thường quan tâm đến việc tham quan các trưng bày về trứng chim, nuôi cá nước ngọt, chụp ảnh lưu niệm với các tiểu cảnh đẹp và mua sắm đồ lưu niệm. Du khách có thể lựa chọn các hình thức tham quan như ăn uống, đi xuồng tham quan để trải nghiệm cảnh quan sinh thái trong Vườn với giá cả phải chăng.
Bà Huỳnh Thị Hoài Thu, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đồng Tháp, cho biết Vườn quốc gia Tràm Chim đã được tỉnh Đồng Tháp định vị là một trong những điểm đến để du khách đến tham quan, trải nghiệm và hiểu hơn về hệ sinh thái đất ngập nước.
Tỉnh Đồng Tháp thực hiện việc khai thác du lịch với tinh thần tuân thủ các nguyên tắc bảo tồn tại Vườn quốc gia Tràm Chim và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan để định hướng người dân tham gia vào các hoạt động du lịch cộng đồng, bảo vệ môi trường nhằm phát triển du lịch bền vững.
Cảm ơn bạn đã đọc bài tổng hợp của ISAO
Nguồn: sohuutritue.net.vn
